Συμβουλές για γονείς σε εποχή πανδημίας
Αγαπητοί γονείς,
Η άνοιξη μας έχει βρει όλους αντιμέτωπους με μια πρωτόγνωρη κατάσταση και νέες συνθήκες ζωής. Αυτή η πραγματικότητα μας έχει οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό της καθημερινότητας μας και των δραστηριοτήτων της. Μέσα σε αυτή τη νέα καθημερινότητα και στο σύμπλεγμα των δραστηριοτήτων της ανήκουν φυσικά και τα παιδιά μας. Τα παιδιά μας, τα οποία δεν μπορούν σε μικρές ηλικίες να ερμηνεύσουν ολοκληρωτικά αυτό που συμβαίνει, αλλά κατανοούν αυτή την πραγματικότητα μέσα από τις δικές μας αντιδράσεις και την έκφραση των ανησυχιών μας. Αρκετοί γονείς εργάζονται στο σπίτι, μέσω του διαδικτύου, γεγονός που σημαίνει ότι ο διαχωρισμός μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής δεν είναι πλέον τόσο ορατός. Οι γονείς καλούνται να εργαστούν και να απασχολούν τα παιδιά τους παράλληλα ενώ έχει προστεθεί και το στοιχείο συνέχισης της διαδικτυακής εκπαίδευσης των παιδιών, το οποίο και πάλι εναπόκειται στον γονέα να ρυθμίσει. Με άλλα λόγια, οι γονείς έχουν επιφορτιστεί με επιπρόσθετες υποχρεώσεις ενώ αντιμετωπίζουν το άγχος και την ανασφάλεια που προκαλεί η παγκόσμια πανδημία. Εκείνο που επηρεάζει τα παιδιά είναι το άγχος των ενηλίκων που τα περιβάλλουν. Τα περισσότερα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές αλλά και στην ψυχική πίεση που βιώνουν τα άτομα που τα φροντίζουν. Επηρεάζει την ικανότητά τους να διατηρήσουν την λειτουργικότητα τους σε ένα σταθερό επίπεδο και τα συναισθήματά τους. Ειδικά τα πιο μικρά παιδιά, δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά αυτό που αισθάνονται.
Οι πιο κάτω αποτελούν αντιδράσεις παιδιών (προσχολικής ηλικίας) στο άγχος και θα πρέπει να μας κινητοποιήσουν ώστε να τα βοηθήσουμε:
1.Συχνό κλάμα, δυσκολίες στον ύπνο, εφιάλτες, υπερκινητικότητα, έντονη προσκόλληση προς σημαντικούς άλλους, φόβος αποχωρισμού, απόσυρση από το παιχνίδι, επαναλαμβανόμενο παιχνίδι (π.χ. να σκεπάζουν συνέχεια την κούκλα ή το αρκουδάκι τους), μειωμένη όρεξη.
2. Κάποια παιδιά πιθανό να γίνουν πιο επιθετικά, εκνευρισμένα και θυμωμένα. Τα παιδιά που δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους όπως θλίψη και άγχος, μπορεί να εκφράζουν θυμό ως τρόπο διαχείρισης άλλων συγκαλυμμένων συναισθημάτων. Τα παιδιά παρουσιάζονται να είναι συνεχώς ανικανοποίητα και να αντιδρούν έντονα σε ερεθίσματα στο περιβάλλον τους.
3. Η παλινδρόμηση των συμπεριφορών είναι επίσης μια πιθανή αντίδραση, δηλαδή τα παιδιά συμπεριφέρονται σαν να είναι μικρότερα για την ηλικία τους, όπως να λερώνουν τον εαυτό τους, να ζητάνε μπιμπερό αντί ποτήρι, να αρνούνται να φάνε, να ζητούν την συνεχή παρουσία του γονιού, να μιλάνε όπως τα μικρότερα παιδιά.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας;
1.Διατηρήστε ένα πρόγραμμα. Η διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος καθημερινά είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά. Όταν δημιουργούμε νέες σταθερές συνήθειες ή επαναφέρουμε στην νέα πραγματικότητα κάποιες από τις παλιές συνήθειες, αυτό προκαλεί αίσθημα ασφάλειας στα παιδιά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διατηρούμε τις συνήθειες του ύπνου, του φαγητού, αλλά και να ορίζουμε συγκεκριμένες ώρες για ξεκούραση, παιχνίδι, διάβασμα κτλ.
2.Προσφέρετε απλές και κατανοητές εξηγήσεις για τις αλλαγές που έχουν συμβεί. Τα μικρά παιδιά μπορεί να μην μπορούν να καταλάβουν το γιατί δεν μπορούν να δουν τον παππού και την γιαγιά, να παίξουν με τους φίλους τους, να βγουν έξω με το ποδήλατο ή το scooter τους. Κάποια παιδιά μπορεί να ανησυχήσουν ότι πιθανό να αρρωστήσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή ακόμη και τα ίδια. Η απλή επικοινωνία μαζί τους μπορεί να τα καθησυχάσει. Χρησιμοποιούμε πάντα λεξιλόγιο το οποίο είναι κατάλληλο για την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται. Απαντάμε όλες τους τις ερωτήσεις με απλές και σύντομες εξηγήσεις. Τα καθησυχάζουμε ότι τόσο τα αγαπημένα άτομα αλλά και οι φίλοι τους είναι καλά και τα ενθαρρύνουμε να εκφράσουν τις σκέψεις τους μέσω μιας δημιουργικής δραστηριότητας (π.χ να φτιάξουν μια ζωγραφιά ή κατασκευή για τον παππού και την γιαγιά). Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να επικοινωνήσουν με άλλα παιδιά ή τους συγγενείς τους μέσω των ηλεκτρονικών μέσων.
3.Ενισχύστε τις δημιουργικές δραστηριότητες των παιδιών. Υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές για την δημιουργική απασχόληση των παιδιών όλων των ηλικιών. Πειραματιστείτε με διαφορετικά υλικά και ιδέες.
4.Τα παιδιά δεν είναι απαραίτητο να εκτίθενται στην συνεχή ροή εικόνων και συζητήσεων που αφορούν την πανδημία. Μειώστε όσο μπορείτε την έκθεση των παιδιών σε δυσάρεστα νέα και εικόνες. Προσπαθήστε να ενημερώνεστε χωρίς να επηρεάζονται τα παιδιά σας από την έκθεση σε ειδήσεις.
5.Εκπαιδεύσετε τα παιδιά πώς να προστατεύονται, π.χ. πώς να πλένονται σωστά. Έτσι θα αισθανθούν την ασφάλεια και ότι έχουν τον έλεγχο.
6.Γίνεται εσείς οι ίδιοι μοντέλα ενσυναίσθησης και αλτρουισμού. Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και προκοινωνικής συμπεριφοράς είναι σημαντικό να αρχίζουν από μικρή ηλικία. Η παρατήρηση συμπεριφορών αλληλοβοήθειας από τους ενήλικες προς άτομα τα οποία προέρχονται από τις ευπαθείς ομάδες, ενισχύει το συναίσθημα της προσφοράς στα παιδιά και εμπλουτίζει τον συναισθηματικό τους κόσμο.
7.Φροντίστε εσείς οι ίδιοι τον εαυτό σας. Η δική σας ψυχική συγκρότηση είναι η πιο σημαντική άμυνα ως προς την διατήρηση της ψυχικής υγείας των παιδιών σας. Φροντίστε τόσο το σώμα σας όσο και την ψυχική σας ευεξία στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες. Διατηρείστε την επικοινωνία με τα υποστηρικτικά σας συστήματα και παραμείνετε ενεργοί όσο μπορείτε.
Δρ Ιωάννα Κατσουνάρη
Εγγεγραμμένη Κλινική Ψυχολόγος
99-099619
